Në zemër të Maqedonisë së Veriut, mes fushave të qeta dhe rrugëve moderne, fshihet një nga thesaret më të mëdha arkeologjike të Ballkanit – Stobi. Një qytet i lashtë, që për shumëkënd është ende një emër i panjohur, por për historianët dhe udhëtarët e kureshtur, është një dritare e hapur drejt mijëvjeçarëve të historisë ballkanike.
Një qendër strategjike dhe ekonomike e Perandorisë Romake
Stobi nuk ishte një vendbanim i zakonshëm – ishte kryeqyteti i provincës romake Macedonia Salutaris, një nga qendrat më të rëndësishme administrative dhe tregtare të kohës. I ndodhur në kryqëzimin e rrugëve që lidhnin veri-jugun dhe lindje-perëndimin e Perandorisë, qyteti lulëzoi gjatë periudhës romake dhe bizantine. Këtu kalonin mallra, ide, ushtarë dhe filozofi – dhe kjo gjallëri ndihet edhe sot, ndër rrënojat që kanë mbijetuar kohës.
Magjia e gërmimeve që ndezin imagjinatën
Kur viziton Stobin, nuk hyn thjesht në një park arkeologjik. Hyn në një qytet të heshtur, por ende të gjallë me historinë e tij. Rrënojat janë të ruajtura në një mënyrë që nuk i zbut gjurmët e kohës: rrugët me mozaikë, teatrat antikë, banesat e aristokracisë romake, termat publike, kishat e hershme paleokristiane – të gjitha të shpërndara në një sipërfaqe të madhe që kërkon kohë dhe ndjeshmëri për t’u kuptuar.
Mozaikët e pasur me simbole mitologjike, ndërtesat me planimetri të rafinuar dhe mbetjet e skulpturave tregojnë për një qytet të civilizuar dhe të zhvilluar – të ndërtuar për të zgjatur.
Një thesar ende i nënvlerësuar
Për çudi, Stobi nuk është pjesë e itinerareve klasike turistike në rajon. Shumë vizitorë e anashkalojnë, të pavetëdijshëm për rëndësinë që ky vend ka pasur në historinë e Evropës Juglindore. Mungesa e promovimit ndërkombëtar dhe infrastruktura e kufizuar përreth kanë bërë që Stobi të mbetet një sekret i hapur – një vend për ata që udhëtojnë me sytë e zemrës dhe me respekt për historinë.
Pse duhet ta vizitoni?
Për të ecur në gjurmët e një qyteti që ka parë lindjen e krishtërimit, lulëzimin e Romës dhe rënien e saj.
Për të parë mozaikë dhe arkitekturë që nuk gjenden as në disa nga qytetet më të njohura antike.
Për të ndjerë heshtjen e një qytetërimi që ende flet, pa pasur nevojë për zhurmë apo guida elektronike.
Informacione praktike
Vendndodhja: Aprox. 80 km nga Shkupi dhe 15 km nga Velesi, e lehtësisht e arritshme me makinë.
Koha ideale për vizitë: Pranvera dhe vjeshta ofrojnë mot të freskët për ecje dhe eksplorim të plotë.
Këshillë: Merrni ujë, kapele dhe durim – sepse Stobi nuk është për t’u vizituar shpejt, por për t’u përjetuar.
Stobi – Një qytet që flet në heshtje, por që mbetet përjetë në kujtesë
Në një kohë ku shumë destinacione historike janë bërë kopje turistike të vetvetes, Stobi qëndron autentik, i thellë dhe i papërkulur nga koha. Është një ftesë për të ngadalësuar hapin, për të dëgjuar zërat e së kaluarës dhe për të kuptuar më mirë rrënjët e rajonit që sot quajmë Ballkan.
