Via Egnatia është një nga rrugët më të rëndësishme të ndërtuara nga Perandoria Romake në Ballkan. Ajo fillonte nga Durrësi dhe shtrihej deri në Bizant, duke kaluar nëpër qytete kyçe si Elbasani, Ohrid, Manastiri dhe Selaniku. Për shekuj me radhë ka shërbyer si arteria kryesore për ushtrinë, tregtinë dhe komunikimin kulturor midis Lindjes dhe Perëndimit.
Në episodin e “In the Flow Talks” theksohet se shumë prej gjurmëve të saj ende ekzistojnë në terren, megjithëse janë pak të dokumentuara dhe të paeksploruara nga publiku. Segmentet në Shqipëri, sidomos ato në zonat rurale, përfaqësojnë jo vetëm një pasuri arkeologjike, por edhe një kapital unik historik që mund të rivlerësohet.
Rruga nuk është vetëm simbol i antikitetit. Ajo është një urë lidhëse e qytetërimeve, një koridor që ka sjellë ndikime kulturore, kulinare, ekonomike dhe shoqërore ndër shekuj. Çdo qendër urbane përgjatë saj ka lindur, zhvilluar ose transformuar në raport me këtë rrugë.
Por ndryshe nga rruget ikonike të Evropës, si Camino de Santiago apo Via Francigena, Via Egnatia ende nuk ka marrë identitetin e vet si destinacion aktiv turistik dhe kulturor. Episodi ngre pikërisht këtë sfidë: si ta rikthejmë një pasuri historike në një projekt bashkëkohor
Pjesa II – Via Egnatia si mundësi e jashtëzakonshme për agroturizëm
Një nga pikat më të rëndësishme që trajtohet në episod është roli i komuniteteve rurale përgjatë Via Egnatia-s. Aty ku kalon rruga, gjenden fshatra me tradita të gjalla, prodhime autentike, kulinari vendase dhe mikpritje familjare – të gjitha elemente që e bëjnë agroturizmin një pistë të fortë zhvillimi.
Në vend që të shihet vetëm si monument historik, Via Egnatia mund të kthehet në një itinerar të gjallë ekonomik që përfshin:
- Bujtina dhe shtëpi pritëse tradicionale
- Prodhime lokale (verë, çajra, vaj ulliri, fruta pylli, djathëra, produkte bio)
- Punishte artizanale dhe gastronomi rajonale
- Guida rurale dhe eksperienca natyrore
- Ecje, biçikletë, kalërim dhe ture kulturore
Agroturizmi shfaqet si mënyra më konkrete për të garantuar që rikthimi i Via Egnatia-s të jetë i qëndrueshëm. Ndryshe nga projektet thjesht arkeologjike, ai gjeneron ekonomi reale, punësim dhe vizitorë gjatë gjithë vitit.
Episodi sjell idenë që gjurma e rrugës mund të kthehet në një rrjet mikpritjeje dhe promovimi lokal, ku çdo segment të jetë një stacion për turizëm rural, gastronomik dhe kulturor. Kjo e bën rrugën jo vetëm të vizitueshme, por edhe të përjetueshme.
Via Egnatia ka dy vlera që mund të ecin paralelisht:
- Trashëgimia historike që duhet bërë e dukshme dhe e aksesueshme,
- Dhe potenciali ekonomik përmes agroturizmit dhe turizmit të qëndrueshëm.
Episodi bën thirrje që kjo rrugë të mos trajtohet si një kapitull muzeal, por si një projekt real zhvillimi ku përfshihen bashkitë, komunitetet, arkeologët, operatorët turistikë dhe sipërmarrjet rurale.
Me një strategji të bashkuar, Via Egnatia mund të bëhet korridori më i rëndësishëm kulturor dhe agroturistik në Shqipëri dhe më gjerë në Ballkan.
