Muzeu Etnografik i Lezhës është një prej institucioneve më të rëndësishme të trashëgimisë kulturore në veri të Shqipërisë. I vendosur në katin e parë të Pallatit të Kulturës “Dedë Ndue Lazri”, në Sheshin Skënderbej përballë Bashkisë së Lezhës, muzeu ofron një përvojë unike për vizitorët që dëshirojnë të njihen me jetën dhe traditat e shqiptarëve në shekujt e kaluar.
Ky institucion është themeluar me qëllimin për të ruajtur, dokumentuar dhe prezantuar objekte autentike që përfaqësojnë mënyrën e jetesës, zakonet, mjetet e punës dhe artizanatin e zonës së Lezhës dhe më gjerë. Me një koleksion që përfshin mbi 800 objekte të mbledhura nga shekulli XVIII deri në fillim të shekullit XX, muzeu ekspozon aktualisht rreth 300 prej tyre në ambientet e tij.
Strukturimi i ekspozitës
Objektet janë organizuar sipas sektorëve tematikë, për të ofruar një paraqitje të qartë dhe edukative të aspekteve të ndryshme të jetës tradicionale shqiptare:
- Armët dhe mjetet e punës: Ky sektor përfshin armë të ftohta dhe zjarri, të cilat kanë qenë pjesë e identitetit dhe mbrojtjes së banorëve shqiptarë. Gjithashtu janë ekspozuar vegla pune të punuara me dorë, të përdorura në bujqësi dhe zejtarinë vendase.
- Enët e kuzhinës dhe mirëmbajtjes së shtëpisë: Koleksioni përfshin vegla shtëpiake të prodhuara nga dru, qeramikë, bakër dhe hekur, të cilat tregojnë nivelin e zhvillimit dhe mjeshtërinë e banorëve të zonës në prodhimin e mjeteve të përditshme.
- Instrumentet muzikore: Janë të pranishme instrumente tradicionale si çiftelia, lahuta dhe daullja, që kanë pasur një rol të rëndësishëm në jetën kulturore dhe festive të komunitetit.
- Veshjet popullore: Ekspozohen kostume tradicionale nga fshatrat dhe krahinat përreth Lezhës, të cilat dallohen për ngjyrat, ornamentet dhe detajet e qëndisura me dorë. Këto veshje pasqyrojnë identitetin kulturor dhe statusin shoqëror të individëve që i kanë përdorur.
Në qendër të sallës së muzeut ndodhen objekte personale dhe zbukurimi të përdorura nga gratë shqiptare të kohës, duke përfshirë stoli të punuara me mjeshtëri dhe sende të tjera që lidhen me jetën familjare dhe sociale.
Vlera historike dhe kulturore
Muzeu Etnografik i Lezhës nuk është thjesht një hapësirë ekspozimi, por një qendër që mbart kujtesën kolektive të brezave. Ndër objektet me rëndësi të veçantë është edhe një flamur shtetëror i periudhës së hershme të shtetit shqiptar, që konsiderohet një ndër më të vjetrit të ruajtur në formën e tij origjinale. Ky element historik rrit ndjeshëm rëndësinë e muzeut në kontekstin kombëtar.
Objektet e ekspozuara jo vetëm që i përkasin trashëgimisë materiale të zonës, por edhe shpjegojnë mënyrën se si shqiptarët kanë bashkëjetuar me natyrën, punën, dhe njëri-tjetrin, duke ndërtuar një kulturë që mbijeton nëpërmjet brezave.
Aktiviteti dhe vizitorët
Pavarësisht se është rihapur vetëm prej disa vitesh, muzeu ka tërhequr interes të vazhdueshëm nga vizitorë vendas dhe të huaj. Sipas të dhënave nga Drejtoria e Kulturës në Lezhë, gjatë vitit të fundit muzeu është vizituar nga mijëra persona, duke shërbyer si një pikë e rëndësishme edukimi dhe turizmi kulturor.
Hyrja në muze është pa pagesë dhe ofrohet shërbimi i ciceronit për vizitorët që dëshirojnë të mësojnë më shumë për historinë e çdo objekti. Kjo e bën muzeun të aksesueshëm për të gjitha moshat dhe kategoritë shoqërore.
Përfundim
Muzeu Etnografik i Lezhës është një dëshmi e gjallë e trashëgimisë kulturore shqiptare. Ai përmbush një funksion edukativ dhe ruajtës, duke i rikujtuar shoqërisë së sotme vlerat dhe zakonet që kanë ndërtuar identitetin tonë si popull. Vizita në këtë muze është një mundësi për të kuptuar më mirë rrënjët tona dhe për të vlerësuar pasurinë shpirtërore dhe materiale që trashëgojmë.
