Kalaja e Ishmit dhe Lalëzi — Një Rrugë Agroturistike që Ndërthuret me Historinë
Kalaja e Ishmit dhe zona përreth Gjirit të Lalëzit po bëhen gjithnjë e më shumë pjesë e projekteve agroturistike që synojnë të promovojnë trashëgiminë kulturore dhe peizazhet natyrore të territorit. Në episodin e 9-të të serisë In the FLOW Talks, ky segment paraqitet si një “shteg agroturistik” — një koncepte që i bashkon historinë, natyrën, kulturën bujqësore dhe komunitetin lokal.
Një Peizazh Strategjik dhe Historik
- Kalaja e Ishmit është e vendosur mbi një kodër, me pamje dominante mbi lumën Ishëm.
- U ndërtua midis viteve 1572 dhe 1574 nga Perandoria Osmane për të kontrolluar lëvizjet fshatare dhe për të mbikëqyrur rrugët tregtare.
- Kalaja ka statusin e Monumentit të Kulturës, duke qenë një pikë e rëndësishme historike dhe turistike në qarkun e Durrësit.
- Nga muret e kalasë, vizitorët mund të shohin pamje mahnitëse të Adriatikut, fushave përreth, si dhe drejt Kepit të Rodonit.
Trashëgimi Kulturore dhe Personazhe të Veçantë
- Një nga elementët që e bën kalën edhe më të veçantë është varri i piktorit ndërkombëtar Ibrahim Kodra, i cili gjendet pranë hyrjes së kalasë.
- Kodra, me stilin e tij kubist të kombinuar me motive shqiptare, është simbol kulture dhe identiteti lokal — dhe kalaja i ofron vizitorëve jo vetëm një qendër historike, por edhe një vend reflektimi artistik.
Agroturizmi si Rrugë për Zhvillim
Sipas konceptit të “shtegut agroturistik” që diskutohet në video, zona e Ishmit dhe Lalëzit ka potencial të madh:
- Prodhime vendore
- Në kalanë e Ishmit, festat e organizuara sjellin prodhime bujqësore lokale, si bimë mjekësore, rrush për rakinë, produkte artizanale.
- Ka sipërmarrje lokale që kultivojnë lule mjekësore (rigon, rozmarinë, kalendulë etj.), gjë që mund të integrohen në rrugët turistike bujqësore.
- Festivale Kulturore
- “Festa e Ishmit” është një event vjetor që bashkon kulturën, muzikën, mikpritjen dhe prodhimet vendore — duke i dhënë jetë kalanë e Ishmit si qendër komunitare dhe turistike.
- Ky lloj manifestimi mund të jetë shumë i përshtatshëm brenda një strategjie agroturistike: vizitorët nuk vijnë vetëm për një pikë historike, por për të përjetuar kulturën, ushqimin dhe natyrën.
- Rrjetëzimi me atraksione të tjera
- Zona e Ishmit lidh me peizazhe natyrore si bregdetin e Lalëzit, Kepin e Rodonit, lumenj, male — kjo krijon mundësi për shtegëzim, ecje, ture me varkë, fotosafari.
- Turistët që vijnë për natyrë mund të kombinonin vizitën e kalasë me eksplorimin e fshatrave fqinje dhe me përvojat agroturistike (bujtina, ferma, produkte bujqësore).
Sfidat dhe Mundësitë
- Një nga sfidat që vërtitet në zona është gjendja e ruajtjes së kalasë: gurët janë dëmtuar me kalimin e kohës, dhe pas viteve ‘90 ka pasur përdorim jo të duhur të materialeve të kalasë.
- Nga ana tjetër, promovimi turistik mund të jetë motor për rinovim: me më shumë vizitorë, mund të ketë më shumë fonde lokale dhe investime për restaurim dhe ruajtje.
- Një element kyç i strategjisë është përfshirja e komunitetit lokal — fermerë, bujtina, artizanë — për të krijuar një zinxhir vlerash që të përfitojnë nga turizmi, pa humbur identitetin lokal.
Rëndësia e Projektit të “Shtegut Agroturistik”
- Ky “shteg” nuk është thjesht rrugë turistike: është një vizion që bashkon trashëgiminë kulturore me zhvillimin bujqësor dhe komunitetin lokal.
- Një strategji e tillë mund të sjellë përfitime ekonomike për banorët, të nxisë pasurimin e ofrimit turistik dhe të promovojë vlerat historike si Kalaja e Ishmit në një kontekst modern dhe qëndrueshëm.
- Për turistët, është një mundësi për të përjetuar Shqipërinë jo vetëm si vend pushimi, por si destinacion me thellësi kulturore dhe natyrore — duke eksploruar kalanë, duke shijuar produkte fshati dhe duke mësuar historinë e rajonit.
Episodi i FLOW Talks për Kalaja e Ishmit dhe Lalëzi demonstron se trashëgimia kulturore dhe natyrore mund të përdoren si instrument zhvillimi i qëndrueshëm për komunitetet lokale. Duke krijuar një rrugë agroturistike, jo vetëm që ruhet historia, por krijohet vlera e re për turizmin dhe ekonominë lokale. Ky është një model që mund të frymëzojë edhe zona të tjera në Shqipëri.
