nga Mateo Bartolini
Në 20 vitet e fundit, numri i linjave ajrore komerciale është pothuajse dyfishuar, duke u rritur nga rreth 11,000 në 2004 në mbi 20,000 linja që funksionojnë në mbarë botën sot (Boeing Commercial Outlook). Kjo zgjerim pasqyron një transformim të rëndësishëm në turizmin global, i nxitur nga rritja e infrastrukturës ndërkombëtare të transportit, rrjeteve të aeroporteve, flotave të avionëve dhe operacioneve të linjave ajrore. Këto zhvillime kanë përmirësuar ndjeshëm lidhjen globale, duke mundësuar qarkullim më të gjerë midis destinacioneve dhe një rritje të konsiderueshme të mbërritjeve ndërkombëtare.
Megjithatë, diversifikimi mbetet një sfidë serioze për turizmin global — veçanërisht për zhvillimin e vendeve të Global South (Jugut Global). Sipas parashikimit më të fundit të Boeing Commercial Outlook, bota do të ketë nevojë për 42,970 avionë të rinj komercialë pasagjerësh gjatë 20 viteve të ardhshme. Megjithatë, vetëm 3% e këtyre avionëve do të nevojiten për linjat ajrore në Afrikë dhe vetëm 5% për Amerikën Latine. Kjo do të thotë se, përkundër rritjes globale të turizmit, ka nevojë urgjente për zhvillimin e destinacioneve më konkurruese në Global South. Përndryshe, përfitimet nga zhvillimi i infrastrukturës do të mbeten të përqendruara në Euroazi, Kinë dhe Amerikën e Veriut — rajone që pritet të përfitojnë 63% të avionëve të rinj në 20 vitet e ardhshme.
Këto parashikime përputhen me të dhënat e fundit të trafikut ajror nga Shoqata Ndërkombëtare e Transportit Ajror (IATA): në vitin 2023, 51% e të gjithë trafikut ajror global ishte i përqendruar në Evropë dhe Amerikën e Veriut, ndërsa Afrika përbënte vetëm 2%, dhe Amerika Latine vetëm 5%. Sfida është e madhe. Për shembull, statistikat më të fundit të UNWTO tregojnë se mbërritjet ndërkombëtare në Spanjë vetëm (124 milionë) ishin pothuajse dy herë më shumë se totali i mbërritjeve në të gjithë Afrikën Sub-Sahariane (63 milionë).
Duke përdorur të dhënat e trafikut ajror për të kuptuar intensifikimin e konkurrencës globale dhe rolin strategjik të politikave të turizmit për promovimin e diversifikimit, mund të shikojmë edhe në pipeline-in global të hoteleve. Në vitin 2024, kishte 6,100 hotele në ndërtim në mbarë botën — dhe 64% e tyre ndodheshin vetëm në dy vende: Shtetet e Bashkuara dhe Kina.
Këto të dhëna kanë rëndësi të veçantë — sidomos për ata që investojnë në turizëm — sepse konkurrenca për të tërhequr udhëtarë po intensifikohet, por diversifikimi gjeografik nuk është arritur ende. Të kesh asete natyrore apo kulturore spektakolare nuk mjafton më; duhet të bëhesh një destinacion. Kur njerëzit zgjedhin ku të udhëtojnë, qyteti yt duhet të jetë në mendjet e tyre. Për këtë, menaxhimi aktiv dhe promovimi përmes politikave të mirëmendura publike dhe private janë thelbësore për t’u bërë i dukshëm, tërheqës, i sigurt dhe i aksesueshëm për udhëtarët globalë.
Turizmi nuk është spontan. Ai është një vendim ekonomik i marrë nga individë që janë të gatshëm të investojnë paratë e tyre për të kaluar disa ditë larg vendit ku jetojnë. Kjo është gjëja e parë që duhet kuptuar kur projektohet një destinacion: udhëtari është investitori përfundimtar.
Së dyti, duhet kuptuar motivimi pas këtij investimi: a është për pushime? Për MICE (Takime, Incentiva, Konferenca dhe Ekspozita)? Sport? Afërsi? Blerje? Kulturë? Biodiversitet?
Këto pyetje mund të duken shumë mikroskopike, por ato reflektojnë një perspektivë makroekonomike të fuqishme. Ashtu si turizmi është një vendim ekonomik i udhëtarëve, të bëhesh destinacion është një vendim i qëllimshëm i qyteteve përmes politikave publike. Mund të kesh plazhin më të bukur në juglindje të Afrikës, por pa kushtet e nevojshme — infrastrukturë, aeroporte, kapital njerëzor, siguri dhe dixhitalizim — askush nuk do të vijë.
Në 20 vitet e fundit, linjat ajrore komerciale janë dyfishuar. Sot, turistët nuk zgjedhin qytetet, qytetet zgjedhin turistët.
Në anën tjetër, edhe pa asete të jashtëzakonshme natyrore apo kulturore, nëse ofron stimuj të duhur — si targetimi i turizmit MICE, nisja e fushatave dixhitale të marketingut, dhe sigurimi i sigurisë dhe aksesueshmërisë — qyteti yt mund të bëhet një destinacion konkurrues.
Le të ndaj një shembull nga një qytet në Global South — San Isidro, Argjentinë. Një qytet i vogël vetëm 40 minuta larg Buenos Aires. Para tre vitesh, unë udhëhoqa një ekip profesionistësh në nisjen e një seti strategjish publike-private me qëllim pozicionimin e San Isidros si një destinacion turistik. Kjo përvojë tregon se si qeverisja — kur strukturohet me koordinim dhe vizion të qartë — luan një rol kyç në formësimin e ekonomisë së turizmit.
Hapi i parë ishte të bashkonte të gjithë aktorët relevantë në një bord turizmi publik-privat. Pastaj e formalizuam bordin me ligj, duke e bërë atë përgjegjës për përcaktimin e drejtimit strategjik dhe markës së qytetit për turizmin.
Përfshimë universitetet e turizmit, tre hotelet e qytetit, tetë muze, Shtëpinë Victoria Ocampo që menaxhohet nga UNESCO, galeritë kryesore të artit, Dhomën e Tregtisë dhe liderë të gastronomisë. Gjithashtu përfshimë teatrot, kinematë, guidat e certifikuara, artizanët, politikanët dhe OJQ-të që punojnë për mbrojtjen e trashëgimisë dhe mjedisit të qytetit.
Pasi u krijua bordi, implementuam dy rregullore të reja për mbrojtjen e dy aseteve më të rëndësishme të qytetit. Së pari, thesar natyror: tre ishujt delta në Río de la Plata — lumi më i gjerë në botë. Një ligj i ri ndaloi ndërtimet e ngurta, shpalli ekosistemin lokal të mbrojtur, dhe kërkoi nga bashkia të ofrojë të paktën një shëtitje me varkë për promovimin e turizmit të qëndrueshëm.
Së dyti, vepruam për të ruajtur trashëgiminë koloniale të qytetit. Propozuam rikthimin e Plaza Mayor në qendër historike, rregullimin e trafikut të autobusëve turistike, regjistrimin e të gjitha monumenteve dhe lidhjen e tyre me kode QR, dhe shtimin e tabelave inteligjente me distancat për ecje dhe udhëzime Bluetooth për telefonat e mençur.
Për të forcuar më tej turizmin, krijuam stimuj të rinj: ulje taksash për hotelet që përfshijnë qendra konventash, zbritje taksash për zgjerimin e kapacitetit akomodues, dhe një sistem për lidhjen e stafit të hoteleve me agjendën kulturore të qytetit. Gjithashtu zhvilluam programe trajnimi në bashkëpunim me universitetet lokale për të përmirësuar aftësitë e punonjësve të mikpritjes.
Me bordin aktiv, asetet e mbrojtura dhe stimujt në vend, nisëm fazën përfundimtare: tërheqjen e vizitorëve. Projektuam gjashtë cirkuitë tematikë për të gjeneruar kërkesë, nxituam teatrin dhe kinematë lokale të zgjeronin ofertat, dhe filluam të kontaktojmë koleksionistë privatë arti — shumica prej tyre banorë të San Isidros — për të mbështetur një muze të ri të artit bashkëkohor që mund ta pozicionojë qytetin si një qendër rajonale kulturore.
Në fund, forcuam strategjinë tonë të marketingut me një kalendar eventi të parashikueshëm, në mënyrë që vizitorët të mund të planifikojnë më parë, dhe kombinuam festivale me promovime gastronomike apo iniciativa ekoturizmi me ngjarje sportive, duke kërkuar sinergji për të rritur momentumin e turizmit.
Rezultatet po fillojnë të shfaqen. Pas 25 vjetësh, San Isidro u rikthye në Panairin Ndërkombëtar të Turizmit të Amerikës Latine. Qyteti gjithashtu u bë i pari në rajon që deklaroi turizmin si sektor strategjik me ligj — me mbështetje unanime politike. Që atëherë, ka nisur planin e parë të menaxhimit të turizmit, që vendos qëllime për rritje të qëndrueshme, monitoron tregues kyç dhe forcon turizmin si motor zhvillimi ekonomik dhe kulturor.
Kështu, kemi parë një shembull konkret se si qytetet mund të zgjedhin të bëhen destinacione konkurruese. Filluam këtë artikull duke diskutuar se si turizmi global po ndryshon nga rritja e konkurrencës dhe sfida që kjo sjell për diversifikimin. Në këtë kontekst, theksuam rolin thelbësor të politikave publike-private të menaxhuara mirë për të transformuar një qytet në destinacion dhe për të promovuar diversifikimin global të destinacioneve.
Në përfundim, më shumë avionë, më shumë hotele dhe dixhitalizimi janë të nevojshme për rritjen e turizmit global — por ato nuk mjaftojnë për të siguruar diversifikimin gjeografik. Po ashtu, është thelbësore të implementohen strategji ambicioze publike-private që mund ta bëjnë një vend destinacion.
Vetëm atëherë do të arrijmë diversifikim të vërtetë të investimeve në turizëm dhe do të rrisim pjesën e mbërritjeve ndërkombëtare në Global South. E ardhmja e turizmit global do të varet jo vetëm nga ata që udhëtojnë, por nga ata që ftohen në skenën globale.
Mateo Bartolini, Ekonomist Kontribuues
